تۆڕ چییە؟

تۆڕ چییە؟

تۆڕ لە دوو کۆمپیوتەر یان زیاتر پێکدێت کە بەیەکەوە گرێدراون بە مەبەستی هاوبەشکردنی سەرچاوەکان (وەک پرێنتەر و داتا)، ئاڵوگۆڕی فایلەکان، یان ڕێگەدان بە پەیوەندی ئەلیکترۆنی. کۆمپیوتەرەکانی سەر تۆڕێک دەتوانن لە ڕێگەی کێبڵ، هێڵی تەلەفۆن، شەپۆلی ڕادیۆیی، مانگی دەستکرد، یان تیشکی ڕووناکی ژێر سوورەوە بەیەکەوە ببەسترێنەوە.

دوو جۆری زۆر باوی تۆڕ بریتین لە:

• تۆڕی ناوچەی ناوخۆیی (LAN)

• تۆڕی ناوچەی فراوان (WAN)

هەروەها دەتوانیت ئاماژە بە تۆڕەکانی ناوچەی شارە گەورەکان (MAN)، LAN ی بێ وایەر (WLAN)، یان WAN ی بێ وایەر (WWAN) ببینیت .

تۆڕی ناوچه‌ی ناوخۆ

تۆڕی ناوچەیی (بە ئینگلیزی:  Local Area Network) تۆڕێکە کە سنووردار کراوە بۆ ناوچەیەکی تا ڕادەیەک بچووک. بە شێوەیەکی گشتی سنووردارە بۆ ناوچەیەکی جوگرافی وەک تاقیگەی نووسین، قوتابخانە، یان بینا.

ئەو کۆمپیوتەرانەی کە بەستراوەتەوە بە تۆڕێکەوە بە شێوەیەکی بەرفراوان وەک سێرڤەر یان وێستگەی کارکردن پۆلێن دەکرێن. بەگشتی سێرڤەرەکان لەلایەن مرۆڤەوە ڕاستەوخۆ بەکارناهێنرێن، بەڵکو بە بەردەوامی کاردەکەن بۆ دابینکردنی "خزمەتگوزاری" بۆ کۆمپیوتەرەکانی تر (و بەکارهێنەرە مرۆییەکانیان) لەسەر تۆڕەکە. ئەو خزمەتگوزارییانەی کە پێشکەش دەکرێن دەتوانن بریتی بن لە چاپکردن و فاکسکردن، هۆستکردنی نەرمەکاڵا، هەڵگرتن و هاوبەشکردنی فایلەکان، نامە ناردن، هەڵگرتن و وەرگرتنەوەی داتا، کۆنترۆڵکردنی تەواوەتی دەستگەیشتن (ئاسایشی) بۆ سەرچاوەکانی تۆڕەکە و چەندین شتی تر.

وێستگەکانی کارکردن بەو جۆرە ناودەبرێن چونکە بە شێوەیەکی گشتی بەکارهێنەرێکی مرۆڤیان هەیە کە لە ڕێگەی ئەوانەوە کارلێک لەگەڵ تۆڕەکەدا دەکات. وێستگەی کارکردن بە شێوەیەکی نەریتی بە مێز دادەنرا، کە پێکهاتبوو لە کۆمپیوتەر، کیبۆرد، شاشە و ماوس، یان لاپتۆپ، لەگەڵ لەگەڵ کیبۆرد و شاشە و تاچپادی یەکگرتوو. لەگەڵ هاتنی کۆمپیوتەری تابلێت، و ئامێرەکانی شاشەی تاچ وەک ئایپاد و ئایفۆن، پێناسەی ئێمە بۆ وێستگەی کارکردن بە خێرایی پەرەدەستێنێت بۆ ئەوەی ئەو ئامێرانە بگرێتەوە، بەهۆی توانای کارلێککردنیان لەگەڵ تۆڕەکە و بەکارهێنانی خزمەتگوزارییەکانی تۆڕ.

سێرڤەرەکان زیاتر بەهێزترن لە وێستگەکانی کارکردن، هەرچەندە ڕێکخستنەکان بەپێی پێداویستییەکان ڕێنمایی دەکرێن. بۆ نموونە، ڕەنگە کۆمەڵێک سێرڤەر لە شوێنێکی پارێزراودا بن، دوور لە مرۆڤەکان و تەنها لە ڕێگەی تۆڕەکەوە دەستیان پێ بگات. لەم جۆرە حاڵەتانەدا باو دەبێت کە سێرڤەرەکان بەبێ شاشەیەکی تایبەت یان کیبۆرد کاربکەن. بەڵام قەبارە و خێرایی پرۆسێسەر(ەکان) و هارد دیسک و بیرگەی سەرەکی سێرڤەرەکە ڕەنگە زۆر زیاد بکات بۆ تێچووی سیستەمەکە. لە لایەکی دیکەوە، وێستگەیەکی کارکردن ڕەنگە پێویستی بە ئەوەندە هەڵگرتن یان بیرگەی کارکردن نەبێت، بەڵام ڕەنگە پێویستی بە شاشەیەکی گرانبەها هەبێت بۆ ئەوەی پێداویستییەکانی بەکارهێنەرەکەی بگرێتەوە. هەموو کۆمپیوتەرێک لە تۆڕێکدا پێویستە بە شێوەیەکی گونجاو ڕێکبخرێت بۆ بەکارهێنانی.

لە یەک LANدا، کۆمپیوتەر و سێرڤەرەکان دەتوانن بە کێبڵ یان بە بێ وایەر بەیەکەوە ببەسترێنەوە. دەستگەیشتنێکی بێ وایەر بۆ تۆڕێکی وایەرلێس بەهۆی خاڵەکانی دەستگەیشتن بە بێ وایەر (WAPs) دەکرێت. ئەم ئامێرانەی WAP پردێک لە نێوان کۆمپیوتەر و تۆڕەکاندا دابین دەکەن. WAP ێکی ئاسایی لەوانەیە توانای تۆری هەبێت بۆ بەستنەوەی سەدان یان تەنانەت هەزاران بەکارهێنەری بێ وایەر بە تۆڕێکەوە، هەرچەندە توانای پراکتیکی ڕەنگە زۆر کەمتر بێت.

نزیکەی هەمیشە سێرڤەرەکان بە کێبڵ بە تۆڕەکەوە دەبەسترێنەوە، چونکە پەیوەندییەکانی کێبڵەکان خێراترین دەمێننەوە. هەروەها وێستگەکانی کارکردن کە جێگیرن (دیسکتۆپ) بەزۆری بە کێبڵێک بە تۆڕەکەوە دەبەسترێنەوە، هەرچەندە تێچووی ئەداپتەرە بێ وایەرەکان تا ئەو ڕادەیە دابەزیوە کە لە کاتی دانانی وێستگەی کارکردن لە دامەزراوەیەکی هەبوودا کە وایەری ناتەواوی تێدایە، دەتوانێت ئاسانتر و کەمتر تێچووی... وایەرلێس بەکاربهێنە بۆ دیسکتۆپ.

بۆ زانیاری زیاتر لەسەر ڕێکخستنی LAN سەیری بەشی Topology , Cabling , و Hardware بکە لەم فێرکاریەدا.

تۆڕی ناوچەی فراوان

تۆڕەکانی ناوچەی فراوان (WAN) تۆڕەکان لە ناوچە جوگرافییە گەورەکاندا بەیەکەوە دەبەستنەوە، وەک فلۆریدا، ئەمریکا، یان جیهان. ڕەنگە بۆ بەستنەوەی ئەم جۆرە تۆڕە جیهانییە کەیبڵی تایبەت بە دەرەوەی زەریاکان یان پەیوەندییەکانی سەرەوەی مانگی دەستکرد بەکاربهێنرێت.

بە بەکارهێنانی WAN، قوتابخانەکانی فلۆریدا دەتوانن لە چەند چرکەیەکدا پەیوەندی لەگەڵ شوێنەکانی وەک تۆکیۆ بکەن، بەبێ ئەوەی پارەی تەلەفۆنی زۆر بدەن. دوو بەکارهێنەر کە نیو جیهان لەیەکترەوە دوورن و وێستگەی کارکردنیان هەیە کە مایکرۆفۆن و وێبکامیان تێدایە، ڕەنگە لە کاتی ڕاستەقینەدا کۆنفڕانسی تەلەفۆنیان هەبێت. WAN ئاڵۆزە. بۆ بەستنەوەی تۆڕە ناوخۆیی و شارە گەورەکان بە تۆڕەکانی پەیوەندی جیهانی وەک ئینتەرنێت، مالتیپلێکسێر و پرد و ڕاوتەر بەکاردەهێنێت. بەڵام بۆ بەکارهێنەران وا دەرناکەوێت کە WAN جیاوازییەکی زۆری لەگەڵ LAN هەبێت.

سوودەکانی دانانی تۆڕی قوتابخانە

کۆنترۆڵی دەستگەیشتن بە بەکارهێنەر.

تۆڕە مۆدێرنەکان نزیکەی هەمیشە یەک یان چەند سێرڤەرێکیان هەیە کە ڕێگە بە بەڕێوەبردنی ناوەندی دەدات بۆ بەکارهێنەران و بۆ سەرچاوەکانی تۆڕ کە دەستیان پێدەگات. ڕەنگە بڕوانامەی بەکارهێنەر لە تۆڕێکی تایبەت و بەڕێوەبردنیدا وەک ناوی بەکارهێنەر و وشەی نهێنی سادە بێت، بەڵام لەگەڵ زیادبوونی گرنگیدان بە کێشەکانی ئاسایشی کۆمپیوتەر، ئەم سێرڤەرانە زۆر گرنگن بۆ دڵنیابوون لەوەی کە زانیارییە هەستیارەکان تەنها بۆ بەکارهێنەرانی ڕێگەپێدراو بەردەستن.

 

هەڵگرتن و هاوبەشکردنی زانیاری.

کۆمپیوتەر ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات زانیاری دروست بکەن و دەستکاری بکەن. زانیاری لە تۆڕێکدا ژیانێکی تایبەت بە خۆی وەردەگرێت. تۆڕەکە هەم شوێنێک بۆ هەڵگرتنی زانیارییەکان و هەم میکانیزمەکانی هاوبەشکردنی ئەو زانیاریانە لەگەڵ بەکارهێنەرانی تری تۆڕەکە دابین دەکات.

پەیوەندییەکان.

دەتوانرێت کارگێڕان و ڕاهێنەران و تەنانەت خوێندکاران و میوانەکانیش بە بەکارهێنانی تۆڕی کەمپەکە بەیەکەوە ببەسترێنەوە.

خزمەتگوزارییەکان.

قوتابخانە دەتوانێت خزمەتگوزاری پێشکەش بکات، وەک ناو تۆمارکردن، بەڕێوەبەرایەتی قوتابخانەکان، خشتەی خولەکان، دەستگەیشتن بە توێژینەوە، و ئەکاونتی ئیمەیڵ و چەندانی تر. (لەبیرت بێت، خزمەتگوزارییەکانی تۆڕ بەگشتی لەلایەن سێرڤەرەکانەوە دابین دەکرێن).

ئینتەرنێت.

قوتابخانەکە دەتوانێت دەستگەیشتن بە ئینتەرنێت بۆ بەکارهێنەرانی تۆڕەکە دابین بکات، لە ڕێگەی دەروازەیەکی ئینتەرنێتەوە.

سەرچاوەی کۆمپیوتەر.

قوتابخانە دەتوانێت دەستگەیشتن بە ئامێرە کۆمپیوتەرییە تایبەتەکان دابین بکات کە بەکارهێنەرانی تاک بە شێوەیەکی ئاسایی خاوەنیان نابن. بۆ نموونە، تۆڕێکی قوتابخانە لەوانەیە چاپکەری خێرای کوالیتی بەرزی هەبێت کە بە شێوەیەکی ستراتیژی لە دەوری کەمپێک دابنرێت بۆ بەکارهێنانی ڕاهێنەر یان خوێندکار.

دەستگەیشتنێکی نەرم و نیان.

تۆڕەکانی قوتابخانە ڕێگە بە خوێندکاران دەدەن لە ئامێرە بەستراوەکانەوە لە سەرتاسەری قوتابخانەدا دەستیان بە زانیارییەکانیان بگات. خوێندکاران دەتوانن لە پۆلەکەی خۆیاندا دەست بە ئەرکێک بکەن، بەشێکی لە ناوچەی دەستگەیشتن بە گشتی تۆڕەکە هەڵبگرن، پاشان دوای خوێندن بچنە ناوەندی ڕاگەیاندن بۆ تەواوکردنی کارەکانیان. هەروەها خوێندکاران دەتوانن لە ڕێگەی تۆڕەکەوە بە هاوکاری کار بکەن.

کۆمپیوتەری گروپی کار.

نەرمەکاڵای هاوبەش ڕێگە بە زۆرێک لە بەکارهێنەران دەدات کە لە یەک کاتدا کار لەسەر بەڵگەنامەیەک یان پڕۆژەیەک بکەن. بۆ نموونە، پەروەردەکاران کە لە قوتابخانە جیاوازەکانی ناو پارێزگایەکدا هەڵکەوتوون دەتوانن لە یەک کاتدا بیرۆکەکانیان سەبارەت بە ستانداردە نوێیەکانی مەنهەج لە هەمان بەڵگەنامە، پەرەگراف، یان ماڵپەڕدا بەشداری بکەن.

زیانەکانی دانانی تۆڕی قوتابخانە

گرانە بۆ دانان.

تۆڕە گەورەکانی کەمپەکان دەتوانن نرخێکی زۆر هەڵبگرن. کەیبڵکردن، کارتی تۆڕ، ڕاوتەر، پرد، دیواری ئاگر، خاڵەکانی دەستگەیشتن بە بێ وایەر و نەرمەکاڵا دەتوانن گران بن و بە دڵنیاییەوە دامەزراندنەکە پێویستی بە خزمەتگوزاری تەکنیکاران دەبێت. بەڵام، بە ئاسانی دانانی تۆڕەکانی ماڵەوە، تۆڕێکی سادە بە ئینتەرنێت دەتوانرێت لە پاشنیوەڕۆیەکدا بۆ کەمپێکی بچووک ڕێکبخرێت.

پێویستی بە کاتی کارگێڕی هەیە.

پاراستنی دروستی تۆڕێک پێویستی بە کات و شارەزایییەکی بەرچاو هەیە. زۆرێک لە قوتابخانەکان تۆڕێکیان داناوە، تەنها بۆ ئەوەی بۆیان دەرکەوتووە کە بودجەیان بۆ پشتگیرییە کارگێڕییە پێویستەکان دانەناوە.

سێرڤەرەکان شکست دەهێنن.

هەرچەندە سێرڤەری تۆڕ لە هەموو کۆمپیوتەرێکی تر زیاتر ئامادە نییە بۆ شکست، بەڵام کاتێک سێرڤەری فایلەکان "دەچێتە خوارەوە" ڕەنگە تەواوی تۆڕەکە بوەستێت. شێوازە باشەکانی دیزاینی تۆڕ دەڵێن کە خزمەتگوزارییە گرنگەکانی تۆڕ (کە لەلایەن سێرڤەرەکانەوە دابین دەکرێن) دەبێ لە هەر کاتێکدا کە بتوانرێت زیادەڕۆیی لە تۆڕەکەدا بکەن.

ڕەنگە کێبڵەکان بشکێن.

بەشی تۆپۆلۆژی زانیاری دەربارەی پێکهاتە جیاوازەکانی کێبڵەکان دەخاتە ڕوو. هەندێک لە پێکهاتەکان بە شێوەیەک داڕێژراون کە کەمترین ناڕەحەتی کێبڵی شکاو کەم بکاتەوە؛ لەگەڵ ڕێکخستنەکانی تردا، یەک کێبڵی شکاو دەتوانێت تەواوی تۆڕەکە بوەستێنێت.

ئاسایش و پابەندبوون.

ئاسایشی تۆڕەکە گرانە. هەروەها زۆر گرنگە. تۆڕێکی قوتابخانە لەوانەیە کەوتبێتە ژێر مەرجی ئاسایشی توندتر لە تۆڕێکی کۆمپانیاکانی قەبارە هاوشێوە، بەهۆی ئەگەری هەڵگرتنی زانیاری کەسی و نهێنی بەکارهێنەرانی تۆڕەکە، کە مەترسییەکەی دەتوانێت زیاتر بێت ئەگەر هەر بەکارهێنەرێکی تۆڕەکە منداڵی خوار تەمەنی یاسایی بێت. پێویستە گرنگییەکی زۆر بە خزمەتگوزارییەکانی تۆڕ بدرێت بۆ دڵنیابوون لەوەی کە هەموو ناوەڕۆکی تۆڕەکە گونجاوە بۆ ئەو کۆمەڵگە تۆڕەی کە خزمەت دەکات.